Marc Cools is doctor in de Criminologische Wetenschappen (Vrije Universiteit Brussel), houder van het diploma Bedrijfseconomie (IPO Management School) en het certificaat International Management in the Telecommunications Industry (London Business School).
Sinds zijn opleiding heeft hij verschillende functies beoefend in academische en politieke middens en in de bedrijfswereld, waaronder hogere management- en kaderfuncties in de (private veiligheids)industrie en docent aan het Politieopleidingscentrum Antwerpen en aan de vroegere School voor Criminologie en Criminalistiek bij het Ministerie van Justitie. Als expert was hij ook verbonden aan het kabinet van voormalig minister van Justitie Marc Verwilghen.
Momenteel is hij professor aan de Universiteit Gent en de Vrije Universiteit Brussel, visiting professor aan de Universiteit Nyenrode en lid van de Conseil Scientifique bij het Conservatoire National des Arts et Métiers – Criminologie in Parijs. Hij is ook docent aan de Inlichtingen- en Veiligheidsschool van Defensie.